Meer over hoe een windmolen werkt, wordt eenvoudig uitgelegd in dit filmpje. 

Hoe wordt een windmolen gebouwd? Klik hier om daarover een filmpje te zien.

De sterfte van vogels door windmolens is zeer gering vergeleken met andere doodsoorzaken (katten, verkeer, ramen, landbouw, jacht, hoogspanningsleidingen). Toch kunnen vogels sterven door windmolens, net als bijvoorbeeld vleermuizen. Daarom is bij elk initiatief voor windmolens goed onderzoek nodig. Daarbij wordt met name gekeken hoeveel extra sterfte van dieren er te verwachten is, of dit gevolgen heeft voor de instandhouding van de populatie en of er maatregelen nodig of mogelijk zijn.

Uit het onderzoek dat hier tot nu toe naar is gedaan, blijkt dit mee te vallen. Woningen worden hooguit een paar procent minder waard. Ook is uit onderzoek gebleken dat dit effect tijdelijk kan zijn, dus dat de waarde van een woning na een tijdje weer stijgt.

De waarde van een huis hangt van veel factoren af. Dat zegt onder meer de NVM, vereniging van makelaars. Bij de taxatie van een woning hangt de uitkomst af van de staat van onderhoud, grootte van het huis en perceel, de indeling, constructie, de gebruikte materialen, hoe energiezuinig het is, het bestemmingsplan, grondrechten, de marktsituatie op dat moment en inderdaad ook de ligging en omgeving van het huis.

Uiteraard kan een windmolen invloed hebben. Net zoals wegen, bedrijven of een buurman die een extra schuur bouwt. Bovendien is de kans groot dat over een paar jaar veel mensen relatief in de buurt van een windmolen wonen. Dat is het gevolg van de broodnodige omschakeling naar schone energie uit onder meer windmolens. Er ontstaat een nieuwe realiteit en ook dat weegt mee in uiteindelijke bepaling van de woningwaarde.

Er is geen direct verband tussen windmolens en een verslechterende gezondheid van omwonenden. Windmolens maken mensen niet ziek. Daar is veel onderzoek naar gedaan. De regels en normen voor windmolens zijn ingesteld om omwonenden te beschermen.

Wat wel kan gebeuren, is dat bijvoorbeeld een omwonende principieel tegen windmolens is. Als die dan toch in zijn of haar omgeving komen en de omwonende kan de windmolens bijvoorbeeld ook zien, dan kan dat deze omwonende irriteren. Als die irritatie blijft, kan dat stress opleveren en op de lange termijn is dat niet gezond. Maar dat heeft er meer mee te maken hoe iemand omgaat met de komst van windmolens dan dat windmolens zelf omwonenden ziek maken.

Verder kan bijvoorbeeld geluid hinderlijk zijn voor omwonenden. Dat geldt voor alle vormen van geluid, bijvoorbeeld ook het geluid afkomstig van wegen en bedrijventerreinen. Als geluid erg hinderlijk wordt, kan dat stress opleveren en op de lange termijn is dat ongezond. Daarom zijn er strenge normen voor windmolens ingesteld die omwonenden beschermen tegen te veel hinder, zodat hun gezondheid wordt beschermd. Dit gebeurt volgens dezelfde systematiek waarmee omwonenden worden beschermd tegen geluidshinder van bijvoorbeeld een drukke weg. Hierin wordt ook rekening gehouden met laagfrequent geluid.

Daarnaast blijkt uit onderzoek dat de mate waarin een omwonende hinder ervaart niet alleen wordt veroorzaakt door het aantal decibellen dat die persoon hoort. Zowel het RIVM, de GGD als de Wereldgezondheidsorganisatie stellen duidelijk dat omwonenden minder hinder ervaren als zij goed worden betrokken bij de planvorming voor de windmolens en/of als zij er financieel voordeel van hebben. In een recente publicatie (29 oktober 2020) van het RIVM wordt dat nogmaals bevestigd.

Lees meer over het geluid van windmolens en de gezondheid van bijvoorbeeld omwonenden in dit artikel.

 Laagfrequent geluid

In de geluidsnormen wordt ook rekening gehouden met laagfrequent geluid. Als wordt voldaan aan de norm, biedt dat voldoende bescherming tegen dit type geluid. Bovendien produceren windmolens slechts in beperkte mate laagfrequent geluid. Een snelweg bijvoorbeeld produceert aanzienlijk meer laagfrequent geluid.

In een recente publicatie (29 oktober 2020) van het RIVM wordt dat bevestigd. Laagfrequent geluid van windmolens speelt geen bijzondere rol en leidt niet aantoonbaar tot nadelige gezondheidseffecten. Het enige bekende effect van windmolens is dat het geluid hinder kan geven, maar daarom zijn er geluidsnormen die deze hinder zoveel mogelijk beperken. Of iemand hinder ervaart van het geluid van windmolens, is bovendien niet alleen afhankelijk van het aantal decibellen, maar ook van hoe goed bijvoorbeeld omwonenden zich betrokken voelen bij de plaatsing van windmolens.

Er wordt ook gesproken over een norm die in Denemarken geldt voor laagfrequent geluid. De Nederlandse norm voor geluid en deze Deense norm komen in de praktijk nagenoeg overeen. Dat blijkt ook uit onderzoek dat is gedaan bij twee nieuwe windparken in Nederland met grote, moderne windmolens. Door te voldoen aan de Nederlandse geluidsnorm wordt hier ook voldaan aan de Deense norm voor laagfrequent geluid. U kunt deze notitie hier lezen.

Lees meer hierover en over de geluidsnorm bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Ook in dit artikel staat meer informatie over geluid en de geluidsnormen.

Informatie van GGD en RIVM

In 2017 publiceerden de GGD en het RIVM een (Engelstalig) rapport over het geluid van windmolens en gezondheid. U kunt dit rapport hier lezen. Hieronder volgen enkele citaten uit dit rapport:

 “Perhaps the low frequency component of wind turbine sound also leads to extra annoyance, as is the case with other sources. However, there is no evidence of an effect specifically related to the low frequency component. It has been suggested that a direct effect of infrasound on persons has been underestimated, but available knowledge does not support this.”

“Infrasound and low frequency sound from wind turbines have been suggested to pose unique health hazards. There is no scientific evidence to support this. The levels of infrasound involved are comparable to the level of internal body sounds and pressure variations at the ear while walking.”

“Infrasound from wind turbines is not loud enough to influence the sense of balance (i.e. activate the vestibular system), except perhaps for persons with a specific hearing condition (SCDS). Effects such as dizziness and nausea, or motion sickness, can be an effect of infrasound, but at much higher levels than wind turbines produce in residential situations.”

“Vibroacoustic disease (VAD) and the wind turbine syndrome (WTS) are controversial and scientifically not supported. At the present levels of wind turbine sound, the alleged occurrence of VAD or WTS are unproven and unlikely.”

Meer informatie over gezondheid in relatie tot windmolens is hier te vinden:

• Informatie van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland over geluid en windmolens.
• Informatie van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland over de geluidsnormen voor windmolens.
• Informatie van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu en dit rapport.
• Informatie van de staatssecretaris over laagfrequent geluid. Zij verwijst in haar brief naar drie bijlagen:
• Bijlage 1
• Bijlage 2
• Bijlage 3
• Een ‘factcheck’ van onafhankelijk online medium De Correspondent.
• Een boek over ‘windturbinesyndroom’ via de Universiteit van Sydney.

Veruit het meeste geluid van een windmolen wordt veroorzaakt door de luchtstroming om de draaiende wieken. Het windmolengeluid is niet constant en hangt af van de windsnelheid. De afgelopen jaren is veel geïnvesteerd in de ontwikkeling van stillere windmolens en deze ontwikkelingen gaan nog steeds door. Om geluidshinder voor omwonenden zo beperkt mogelijk te houden, zijn er wettelijke normen opgesteld voor windmolens:

1. De eerste norm voor het geluid van windmolens is Lden 47 dB (decibel). Dit is de hoeveelheid geluid die gemiddeld over een jaar buiten op de gevel van geluidsgevoelige objecten zoals woningen van derden, scholen en zorgcentra mag ontstaan. Dit mag gemiddeld over een jaar niet meer dan 47 dB zijn. In het getal Lden zijn voor de avond en nacht extra toeslagen verwerkt, waardoor het werkelijke gemiddelde geluidniveau ongeveer 6 dB lager is dan Lden 47 dB. Lden staat voor day, evening, night. 
2. De tweede norm is Lnight 41 dB. Deze norm is specifiek voor de nacht. Dit werkt hetzelfde als de norm van Lden 47 dB, maar het verschil is dat het geluid ’s nachts buiten op de gevel dan gemiddeld over een jaar niet meer dan 41 dB mag zijn.

Een grotere windmolen mag niet meer geluid op de gevel van een woning van derden veroorzaken dan een kleinere windmolen. Ook het aantal windmolens maakt niet uit: de maximale hoeveelheid geluid die op de gevel van een woning van derden mag worden veroorzaakt, blijft ook bij meerdere windmolens maximaal Lden 47 dB.

Of mensen last hebben van het geluid, is vaak een persoonlijke ervaring. Wie principieel tegen windmolens is, zal eerder de windmolens horen en zich daaraan ergeren. Die ervaart dus overlast. Maar wie wel vóór windmolens is of bijvoorbeeld via een coöperatie mede-eigenaar is, hoort de windmolens vaker niet of nauwelijks en ervaart ze niet als overlast, zo blijkt uit onderzoek. In een recente publicatie (29 oktober 2020) van het RIVM wordt dat bevestigd.

Waarmee kan ik het geluid van een windmolen vergelijken?

Deze illustratie vergelijkt het geluid van een windmolen met andere geluidsbronnen.

Laagfrequent geluid

In de geluidsnormen wordt ook rekening gehouden met laagfrequent geluid. Als wordt voldaan aan de norm, biedt dat voldoende bescherming tegen dit type geluid. Bovendien produceren windmolens slechts in beperkte mate laagfrequent geluid. Een snelweg bijvoorbeeld produceert aanzienlijk meer laagfrequent geluid.

In een recente publicatie (29 oktober 2020) van het RIVM wordt dat bevestigd. Laagfrequent geluid van windmolens speelt geen bijzondere rol en leidt niet aantoonbaar tot nadelige gezondheidseffecten. Het enige bekende effect van windmolens is dat het geluid hinder kan geven, maar daarom zijn er geluidsnormen die deze hinder zoveel mogelijk beperken. Of iemand hinder ervaart van het geluid van windmolens, is bovendien niet alleen afhankelijk van het aantal decibellen, maar ook van hoe goed bijvoorbeeld omwonenden zich betrokken voelen bij de plaatsing van windmolens.

Er wordt ook gesproken over een norm die in Denemarken geldt voor laagfrequent geluid. De Nederlandse norm voor geluid en deze Deense norm komen in de praktijk nagenoeg overeen. Dat blijkt ook uit onderzoek dat is gedaan bij twee nieuwe windparken in Nederland met grote, moderne windmolens. Door te voldoen aan de Nederlandse geluidsnorm wordt hier ook voldaan aan de Deense norm voor laagfrequent geluid.

Bij windmolens met een tiphoogte van 150 meter of hoger, is ‘obstakelverlichting’ verplicht vanwege de luchtvaartveiligheid. Omdat dit hinderlijk kan zijn voor omwonenden wordt er nu gekeken of het mogelijk is dat de lampen alleen gaan branden als er een vliegtuig nadert. Dit kan door middel van naderingsdetectie op basis van radarinformatie of transponders. De overheid wil dit gaan opnemen in wettelijke regelingen. Meer informatie hierover staat op de site van RVO.

Nee. Een grotere windmolen mag niet meer geluid veroorzaken op de gevel van een woning of meer slagschaduw veroorzaken dan een kleinere. De regels bepalen hoeveel geluid en slagschaduw er op de gevel van bijvoorbeeld een woning mag worden veroorzaakt. Dat blijft gelijk, ondanks het formaat van de windmolen of het aantal windmolens.

De reden dat windmolens overal in de wereld, en dus ook in Nederland, hoger worden, heeft vooral te maken met de inzet om tegen de laagst mogelijke kosten duurzame energie te produceren. Onder meer het steeds verlagen van de SDE++-subsidie stimuleert deze ontwikkeling. Dat is de subsidie die wordt verleend aan windmolens, zonneparken en andere vormen van duurzame energie. Meer over de SDE++ leest u hier.

Deze subsidie is nu nog nodig voor windmolens en andere vormen van duurzame energie. De kostprijs (wat kost het om een kilowattuur te produceren?) van duurzame energie is op dit moment hoger dan de kostprijs van energie uit fossiele bronnen zoals steenkool en gas. De overheid wil de productie van duurzame energie stimuleren en verstrekt daarom een subsidie: de SDE++.

De SDE++ vergoedt het verschil tussen de opbrengst van een kilowattuur (kWh) grijze stroom (de prijs die op de elektriciteitsmarkt wordt betaald voor een kWh) en de kostprijs van een kWh groene stroom. Zo kunnen exploitanten van windmolens en andere vormen van duurzame energie concurreren met energie uit fossiele bronnen. De subsidie wordt voor een periode van 15 jaar toegekend.

De inzet van de overheid is dat de SDE++ het exploiteren van de meest rendabele technologie mogelijk maakt. Omdat de ontwikkelingen hierin snel gaan, daalt de SDE++ jaarlijks flink. De subsidie die exploitanten van windmolens per kWh krijgen, wordt dus steeds minder. Om te zorgen dat de windmolens rendabel zijn, moet de kostprijs van een kWh duurzame energie omlaag. Daarvoor zijn grotere windmolens nodig die efficiënter produceren. Een grotere windmolen is weliswaar duurder in aanschaf, maar doordat deze veel meer stroom produceert, zijn de kosten per kWh veel lager. Als de wieken twee keer zolang worden, wekt een windmolen vier keer zoveel op. Op grotere hoogte waait het bovendien harder, daardoor produceert een hogere windmolen ook meer energie. De kosten kunnen over veel meer kWh worden uitgesmeerd. Daardoor kunnen de windmolens financieel uit met minder subsidie per kWh. En tegelijkertijd zijn kleinere windmolens met een hogere kostprijs per kWh dus niet meer mogelijk.

De hoeveelheid subsidie per kWh is de afgelopen jaren met tientallen procenten gedaald. Alleen de modernste windmolens met grote afmetingen zijn nog rendabel. Op verschillende plekken in het land zijn inmiddels windmolens gebouwd met tiphoogtes van ruim 200 meter. Dat is ‘het nieuwe normaal’ als het gaat om windmolens. Alleen deze afmetingen zijn nog rendabel met de huidige subsidie.

Dat klopt. Op zee waait het harder en vaker dan op land. Maar we verbruiken in Nederland zoveel energie dat alle duurzame energiebronnen nodig zijn: windmolens op land én op zee, zonnepanelen, biomassa en mogelijk nog meer. Daarnaast moet er veel minder energie worden verbruikt. Al deze maatregelen zijn nodig om te zorgen dat we genoeg energie opwekken om onze huidige levenstandaard te behouden, maar dan zonder de uitstoot van CO2.

25.000 windmolens op zee is nog niet genoeg
Het is absoluut nodig dat er duizenden windmolens op de Noordzee komen. Maar zelfs met 25.000 windmolens op de Noordzee is het probleem nog niet opgelost. Dat staat in dit artikel. Zes Noordzee-landen (waaronder Nederland) werken in dat scenario intensief samen en plaatsen tussen nu en 2050 25.000 windmolens op de Noordzee. Dat zijn er zeker 15 per week. Als deze 25.000 windmolens er staan:

– leveren deze genoeg energie op voor een derde van het energieverbruik van deze zes landen.

– moet er nog voor een derde deel aan energie worden bespaard.

– moet er nog een derde van de energie op land worden opgewekt.

– is er bijna nog een derde waarvoor nog geen duurzame oplossing is (de industrie die veel energie nodig heeft) en waarvoor in 2050 dan nog steeds fossiele brandstoffen worden ingezet.

In de achterliggende rapporten achter deze visualisaties in het artikel staat ook geschetst hoe Nederland er dan uit ziet. Het betekent dat op zeer veel plekken verspreid over het land onder andere grote zonnevelden en windmolens nodig zijn. Met windmolens op zee alleen redden we het niet. In deze context is dit artikel wellicht ook interessant.

Dat hangt voor een groot deel af van het uiteindelijke type windmolen en de grootte. Ook wordt er, voordat er windmolens worden geplaatst, goed in beeld gebracht hoe hard het hier waait. 

Als voorbeeld: een Vestas type V150 heeft een ashoogte van 135 meter en een rotordiameter van 150 meter. De tiphoogte is daarmee 210 meter. Deze molen heeft een vermogen van 4,2 MW en kan 16,8 miljoen kWh per jaar produceren. Dat is genoeg voor 5.400 gezinnen. Om met zonnepanelen evenveel stroom op te wekken, is er ongeveer 23 hectare aan zonnepanelen nodig. 

Hieronder staat een afbeelding die termen als ashoogte en rotordiameter toelicht.

Dat windmolens op land nodig zijn, is in mei 2018 ook nog eens bevestigd door toenmalig minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat. Kort daarvoor werd bekend dat windmolens op zee rendabeler zijn geworden. De vraag vanuit de Tweede Kamer was wat deze gunstige ontwikkelingen betekenen voor windmolens op land. Minister Wiebes reageerde in een brief aan de Tweede Kamer kort, maar krachtig: windmolens op land zijn ondanks de gunstige ontwikkelingen op zee hard nodig. Het doel is dat er in 2030 enkele duizenden bij zijn gekomen op land en ook in de jaren daarna zijn windmolens op land volgens de minister nodig. U kunt de brief van de minister hier lezen

Bron: Thijs ten Brink van wattisduurzaam.nl)

Windturbines worden bij einde levensduur voor het overgrote deel (85-90%) al gerecycled. De mast, de generator en electronica bestaan uit materialen die waardevol én eenvoudig terug te winnen zijn. De wieken zijn een uitzondering. Lastig te recyclen omdat epoxy niet verweekt bij verhitting terwijl het materiaal verre van schaars is. Meestal worden afgedankte wieken geschredderd en verwerkt in vezelbeton of verbrand voor energieproductie. Niet hoogwaardig, wel een prima verwerking.

Binnen 3 jaar (2024) zijn ook de wieken recyclebaar

Aanhoudende ophef over de nog niet recyclebare 10-15% van windturbines heeft er ongetwijfeld aan bijgedragen dat Vestas vaart heeft gezet achter wiekrecycling. Dankzij CETEC(Circular Economy for Thermosets Epoxy Composites) is het binnen 3 jaar mogelijk om de composieten op te werken tot herbruikbare vezels en gerecyclede epoxy met dezelfde kwaliteit als verse.

Lees het hele artikel hier: https://www.wattisduurzaam.nl/34067/energie-besparen/consumptie/douze-points-voor-selectieve-verontwaardiging-windmolenwieken/

Bron: Thijs ten Brink van wattisduurzaam.nl

Windturbines worden bij einde levensduur voor het overgrote deel (85-90%) al gerecycled. De mast, de generator en electronica bestaan uit materialen die waardevol én eenvoudig terug te winnen zijn. De wieken zijn een uitzondering. Lastig te recyclen omdat epoxy niet verweekt bij verhitting terwijl het materiaal verre van schaars is. Meestal worden afgedankte wieken geschredderd en verwerkt in vezelbeton of verbrand voor energieproductie. Niet hoogwaardig, wel een prima verwerking.

Binnen 3 jaar (2024) zijn ook de wieken recyclebaar

Aanhoudende ophef over de nog niet recyclebare 10-15% van windturbines heeft er ongetwijfeld aan bijgedragen dat Vestas vaart heeft gezet achter wiekrecycling. Dankzij CETEC(Circular Economy for Thermosets Epoxy Composites) is het binnen 3 jaar mogelijk om de composieten op te werken tot herbruikbare vezels en gerecyclede epoxy met dezelfde kwaliteit als verse.

Lees het hele artikel hier: https://www.wattisduurzaam.nl/34067/energie-besparen/consumptie/douze-points-voor-selectieve-verontwaardiging-windmolenwieken/

Allereerst, een stofzuiger genereert gemiddeld 80 decibel aan geluid. In Nederland geldt de wettelijke geluidsnorm voor een windmolen op de gevel van een woning van 47 decibel Lden (gemiddelde van de dag, avond en nacht over lange duur). Hierbij geldt er in de avond en nacht een strengere norm 41 decibel Lnight (gemiddelde geluidniveau over alle nachten in een jaar). 

Door deze geluidsnorm worden windmolens doorgaans niet binnen een straal van 400 meter van woonhuizen geplaatst. Op deze site is mooi visueel gemaakt hoe je als bewoner op de gevel van je woning in principe nooit meer geluid zal kunnen horen dan het geluid van je koelkast. 

Het geluid van een windmolen wordt veroorzaakt door de draaiende rotorbladen (aerodynamisch geluid) en bewegende delen (mechanisch geluid) zoals de generator en tandwielkast. Bij moderne turbines is dit laatste type geluid ondergeschikt. De hoeveelheid geluid die een windmolen produceert is afhankelijk van de windsnelheid. Het geluid wordt waargenomen als een breedbandig geluid met een zoevend karakter. Overdag is dit normaal gesproken dus niet of nauwelijks hoorbaar in verband met ander omgevingsgeluid, maar ’s nachts kan dit wel worden waargenomen.

De ronddraaiende wieken van een windturbine kunnen een schaduw werpen op de omgeving. Deze bewegende schaduw heet slagschaduw, draait met de zon mee en reikt bij zonsopgang en -ondergang in de winter het verst. In de wet staat dat woningen maximaal 5:40 uur per jaar (17 dagen x 20 minuten) blootgesteld mogen worden aan slagschaduw. Als hoogte en locatie van een windmolen bekend zijn, is de slagschaduw te berekenen. De molen wordt stilgezet als er een overschrijding van de norm dreigt te ontstaan. Het is vooraf bekend wanneer slagschaduw kan optreden en er kan dus ook vooraf overlegd worden met de bewoners of aanvullende afspraken, zoals bijvoorbeeld een stilzet schema nodig zijn. Zie ook: https://www.hieropgewekt.nl/kennisdossiers/hoe-maak-je-overlast-van-windmolens-voor-omwonenden-zo-klein-mogelijk     

Speciale software zet de windmolens stil: stilstandsvoorziening
Speciale software in de windmolens zorgt dat de windmolens automatisch worden stilgezet om te zorgen dat bijvoorbeeld woningen niet meer dan 5 uur en 40 minuten per jaar worden geraakt door de slagschaduw. Dit heet een stilstandsvoorziening. Bij deze berekeningen wordt ervan uitgegaan dat woningen gevels hebben met grote ramen. Ook wordt ervan uitgegaan dat er geen objecten zoals bomen tussen de woning en de windmolen staan. In de praktijk kunnen bijvoorbeeld bomen de slagschaduw voorkomen. Het valt heel precies te berekenen wanneer ergens slagschaduw ontstaat, aan de hand van de stand van de zon. Daardoor is dit goed te regelen en daar is inmiddels veel ervaring mee met de vele windmolens die al in Nederland staan.

Positie van de zon en tijdstip van de dag hebben veel invloed
Of slagschaduw hinderlijk is, is sterk afhankelijk van de positie van de woning ten opzichte van de windmolen. Als de windmolen bijvoorbeeld ten noorden van een woning staat, zal dat huis niet of nauwelijks worden geraakt door de slagschaduw. De zon schijnt immers nooit vanuit het noorden en kan dus een woning die ten zuiden van een windmolen staat niet raken. Op onderstaande tekening kunt u zien hoe de slagschaduw werkt:

Ja, die is er en deze heet Windplanner. Dit programma is ontwikkeld om vanuit alle mogelijke standpunten een zo goed mogelijk beeld te geven van de impact die windmolens en zonneweides op de omgeving kunnen hebben.

Dat kunnen we niet op voorhand zeggen. De uiteindelijke locatie én hoogte van de molens worden naast de opbrengst bepaald op basis van een afweging tussen verschillende factoren, zoals de afstand tot de huizen, voorwaarden van Schiphol, cultuurhistorische en ecologische waarden van het gebied. De uiteindelijke opstelling is altijd een uitkomst van een zorgvuldig proces met de omgeving waarin locatie en ontwerp met belanghebbenden en omwonenden samen bepaald worden. De meeste moderne windmolens die op dit moment in Nederland worden geplaatst zijn tussen de 160 en 220 meter tiphoogte. Voor een windmolen geldt: hoe hoger, hoe meer wind en dus hoe hoger de energieproductie. Op de site van Pure Energie staat hoeveel een grote windmolen produceert ten opzichte van twee kleinere en hoeveel zonnepanelen je nodig hebt om net zo veel stroom op te wekken als één grote windmolen.

Tot slot: een moderne windmolen is inderdaad behoorlijk groot, dus die zie je wel. Niet iedereen vindt ze mooi, maar over smaak valt te twisten en in Nederland is het de meest efficiënte manier om energie op te wekken.

Een windturbine van 3 MW produceert per jaar 6,6 miljoen kWh energie; dat is genoeg voor ongeveer 2.000 huishoudens.

Windmolens draaien gemiddeld circa 80% van de tijd. Ze staan stil tijdens een storing of onderhoud (3% van de tijd, dit is minder dan de helft van een kolencentrale of gascentrale en vergelijkbaar met bijvoorbeeld een auto). Onderhoud wordt bij voorkeur gepleegd op windstille momenten om productieverlies te voorkomen. Ook staan ze stil als het niet waait of bij extreem harde wind (windkracht 9-10) en in uitzonderlijke gevallen vanwege slagschaduw of extreem lage energieprijzen.